Oudercoach vanuit rust – Susan schrijft vanuit haar ervaring in de jaartrajecten over hoe zij de evolutielagen van het systeem ziet in het domein waarin zij gespecialiseerd is: opvoeding. In deze Blog schrijft ze over de derde fase van evolutie: Geel, waar erkenning en schaamte aan elkaar gelinkt zijn.

De evolutie van oranje naar geel vindt plaats tijdens de pubertijd, dan willen tieners zich onderscheiden van de mensen in hun omgeving. Ze gaan op zoek naar wat hen anders en uniek maakt. De zoektocht naar hun talenten staat centraal en het voelt fijn om erkend te worden voor de dingen die ze goed kunnen. Tieners zijn terecht trots op hun prestaties omdat deze hen een gevoel van eigenwaarde geven.

Ook inspraak is belangrijk voor tieners. Vragen als: “Wat wil je zelf? Waarom wil je dat? Wat boeit je echt?” geven tieners het gevoel dat hun meningen, interesses en beweegredenen meetellen. Ze willen samen, in overleg met hun ouders, afspreken tot hoe laat ze naar dat feestje mogen. Ze kiezen hun studiekeuze of hobby’s graag zelf en dit vanuit hun interesses in plaats van enkel waar ze goed in zijn.

Ook positieve feedback zoals ‘dat heb je goed gedaan!’ is heel belangrijk. Als ze dit niet krijgen, kan de onbewuste en op angst gebaseerde overtuiging ontstaan dat ze niet goed (genoeg) zijn. Met als mogelijke reactie de behoefte om zich te bewijzen, of ze kunnen het idee ontwikkelen dat de behaalde successen nooit goed genoeg zullen zijn.

Die nood aan erkenning is de derde belangrijkste behoefte van ons ego. De combinatie van de drie basisbehoeften (je veilig, geliefd en erkend voelen) zorgen ervoor dat het gemakkelijker is voor jongvolwassenen om onvoorwaardelijk zichzelf te durven zijn en zich verder te ontplooien na deze 3 fases.

Zoals gezegd, willen tieners zich onderscheiden van anderen. Daarom durven ze zich soms rebels gedragen en/of experimenteren. Ze leven erg in het nu en willen de wijde wereld ontdekken, leren uit hun eigen ervaringen. En dit allemaal liefst los van hun ouders, dus worden vrienden vaak de eerste hulplijn.

Ouders kunnen tieners ondersteunen in het ontwikkelen van hun unieke aangeboren interesses, capaciteiten en karaktereigenschappen door een zekere vrijheid te geven in het zoeken naar hun interesses en talenten. Bijvoorbeeld door hen verschillende hobby’s te laten proeven en ervaren. Verder kunnen ouders ook bescherming bieden voor de invloeden in hun omgeving want in deze periode van onderzoeken en experimenteren zijn tieners heel beïnvloedbaar en dus ook vatbaar voor negatieve invloeden in hun omgeving.

Tieners zijn enorm creatief in het dingen ZELF willen ontdekken en ervaren. Ze zijn echter nog jong en maken logischerwijze regelmatig fouten. Net zoals volwassenen ook fouten zullen maken, maar er vaak anders mee omgaan. Tieners hebben een grondige hekel aan ‘mislukkingen’ die ten koste gaan van hun eigenwaardegevoel. Hier wordt het gevoel van schaamte geïntroduceerd.

Schaamte wordt gebruikt in de opvoeding door gebruik te maken van uitspraken als “je bent toch geen kind meer, dat zou je toch al moeten weten/kunnen“.

Daarnaast zien we in onze maatschappij ook vaak dat bepaalde waarden en kwaliteiten hoger ingeschat worden dan andere en dus ook meer erkend worden, zoals bijvoorbeeld academisch presteren. Dat zie je duidelijk als je gaat kijken naar onze lonen. Advocaten en dokters verdienen een heel stuk meer dan een secretaresse.

De waarde van bepaalde kwaliteiten is naast maatschappelijk bepaald, vaak ook erg afhankelijk van het soort van gezin waarin je opgroeit: bij een familie met veel werknemers in een sociale sector zullen sociale vaardigheden vaak een grotere waarde krijgen dan artistieke talenten. In een artistieke familie is dit misschien net andersom. Vanuit die achtergrond worden bepaalde prestaties onbewust meer in de verf gezet dan andere die misschien wel even knap zijn of nog meer moeite hebben gekost. Bijvoorbeeld: “Knap zeg, geslaagd over de hele lijn. Hier is €100, ga maar iets moois kopen. Of: Je moet wat meer oefenen, zelfs je kleine zusje kan al beter piano spelen dan jij.“.

De nadruk leggen op maatschappelijk bepaalde kwaliteiten of wat we gewend zijn in onze eigen families, gebeurt meestal ongewild en onbewust. Jammer genoeg sturen we tieners zo soms in een richting die misschien niet hun eigen pad is. Dit is begrijpelijk maar gaat ten koste van de intrinsieke talenten en karaktereigenschappen van een puber als individu. Stel je eens voor dat je wc verstopt is. Wil je dan een echte vakman die erg handig is of liever iemand die zonder rekenmachine kan berekenen wat de vierkantswortel van pi is?

Ik droom van een wereld waarin we met een andere bril kijken naar tieners en de talenten zien die verstopt liggen onder hun rebels gedrag. Geen voorkeurstalenten meer die maatschappelijk bepaald zijn of onbewust bepaald door de omgeving waar we opgroeien, maar gewoon de talenten eigen aan de persoon die we voor ons hebben. Zet jij mee die bril op?

Meer lezen van Susan kan je door haar facebookpagina te volgen: www.facebook.com/susan.oudercoach of door deze pagina in de gaten te houden. Er komen namelijk nog kleurtjes aan.

Meer lezen over de gele fase van onze evolutie (want we waren allemaal ooit heel klein) dat doe je door onderaan op het gele balkje te klikken.